Κύρια Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Η συζήτηση και η ψήφιση του Κρατικού Προϋπολογισμού αποτελεί την κορυφαία πολιτική και πολιτειακή πράξη για ένα κοινοβούλιο. Η ευθύνη που θα πρέπει να έχουμε όλοι οι βουλευτές, στα πλαίσια της συζήτησης αλλά κυρίως της ψήφισης του Κρατικού Προϋπολογισμού, είναι πραγματικά πολύ μεγάλη.
Και αυτό διότι από την ψήφιση του Προϋπολογισμού που έχουμε ενώπιον μας, εξαρτώνται πολλοί μη προνομιούχοι συμπολίτες μας οι οποίοι περιμένουν τα επιδόματα τους, πολλοί πληγέντες είτε από την πανδημία είτε από φυσικές καταστροφές οι οποίοι περιμένουν να πάρουν τη στήριξη τους, πολλοί χαμηλοσυνταξιούχοι να πάρουν τις συντάξεις τους, πολλές επιχειρήσεις να βοηθηθούν για να παραμείνουν βιώσιμες, πολλοί νέοι για να πάρουν τις χορηγίες τους για ανάπτυξη μικρών επιχειρήσεων και στέγασης και για να μπορεί να λειτουργήσει το κράτος υλοποιόντας τον αναπτυξιακό και μεταρρυθμιστικό του προϋπολογισμό, δημιουργώντας ταυτόχρονα και νέες θέσεις εργασίας.
Οικονομία
Είναι γεγονός ότι ο Κρατικός Προϋπολογισμός του 2022 προνοεί μια σημαντική δημοσιονομική διόρθωση και υπερκαλύπτονται οι μεγάλες απώλειες του 2020. Η οικονομία θα συνεχίσει, όπως και το 2021, σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, αφήνοντας πίσω της, τα αρνητικά της προηγούμενης χρονιάς, καθώς και ένα μεγάλο μέρος των αρνητικών επιπτώσεων της πανδημίας.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε, μετά και την νέα μετάλλαξη «Ομικρον», είναι η αβεβαιότητα. Αβεβαιότητα ως προς τη διάρκεια, την ένταση αλλά και την έκταση της πανδημίας. Αν συνυπολογίσουμε και άλλους επιπρόσθετους παράγοντες οι οποίοι πιθανόν να προσθέσουν στο κλίμα αβεβαιότητας, ανησυχούμε πολύ κατά πόσον οι παράγοντες αυτοί έχουν συνυπολογιστεί κατά την ετοιμασία του Προϋπολογισμού και σε ποιο βαθμό έχουν ληφθεί υπόψη στις προβλέψεις που έχουν γίνει.
Αναφέρω ενδεικτικά:
- Την πορεία που θα ακολουθήσει ο τομέας του Τουρισμού, ο οποίος είναι άμεσα συνδεδεμένος με την πορεία της πανδημίας.
- Το ψηλό ποσοστό των Μη Εξυπηρετούμενων Χορηγήσεων-Δανείων παρά τη μείωση των τελευταίων χρόνων. Το ποσοστό των Μη Εξυπηρετούμενων Χορηγήσεων στον Τραπεζικό Τομέα ανέρχεται σε 17% ή 4,6 δις ευρώ σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι 2% και ένα ποσό περίπου 16 δις ευρώ μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια των Εταιρειών Εξαγοράς Πιστώσεων. Επιπρόσθετη ανησυχία προκαλεί το μορατόριουμ αποπληρωμής δανείων το οποίο εκδόθηκε για περίοδο 9 μηνών και έληξε στις 31 Δεκεμβρίου 2020. Σε αυτό είχαν ενταχθεί δάνεια ύψους 11,8 δις ευρώ τόσο για νοικοκυριά όσο και για επιχειρήσεις. Αν δεν γίνουν νέες υγιείς και βιώσιμες αναδιαρθρώσεις για αυτά τα δάνεια, τότε υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να δημιουργηθούν νέα Εξυπηρετούμενα Δάνεια τα οποία θα έχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία με αλυσιδωτές κοινωνικές προεκτάσεις.
Στο σημείο αυτό, και από το επίσημο βήμα της Βουλής, καλούμε τον Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου όπως εξεύρει τους τρόπους ούτως ώστε να διασφαλίσει την υποχρεωτική εφαρμογή του Κώδικα Συμπεριφοράς για το Χειρισμό Δανειοληπτών που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες και ότι οι Οδηγίες που εκδίδει, εφαρμόζονται τόσο από τις Εμπορικές Τράπεζες, τις Εταιρείες Εξαγοράς Πιστώσεων και τις Εταιρείες Πιστωτικών Διευκολύνσεων, αναφορικά κυρίως με τις κακές πρακτικές που ακολουθούν, τις υπερχρεώσεις και την απροθυμία τους για υγιείς και βιώσιμες αναδιαρθρώσεις. Επίσης, με πάρα πολλή καθυστέρηση, αναμένουμε την κατάθεση της ολοκληρωμένης πρότασης του Υπουργείου Οικονομικών, η οποία να επιλύει επιτέλους το πρόβλημα των εκποιήσεων. Μια πρόταση η οποία θα προστατεύει τις ευάλωτες ομάδες, η οποία θα διαχωρίζει τους στρατηγικούς κακοπληρωτές από εκείνους που αντιμετωπίζουν πραγματικές αντικειμενικές δυσκολίες και οι οποίοι θα πρέπει να στηριχθούν μέσω πραγματιστικών και βιώσιμων αναδιαρθρώσεων. Θα πρέπει να δοθούν κίνητρα στους σωστούς δανειολήπτες, όπως μειωμένα επιτόκια και επέκταση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων τους. - Την κατάργηση του επενδυτικού προγράμματος με τις αρνητικές συνέπειες στο ΑΕΠ, με αποκλειστική ευθύνη της Κυβέρνησης αφού το σχέδιο αποδείχτηκε ότι είχε διαχρονικές αδυναμίες και κενά και έτυχε εκμετάλλευσης από διάφορους επιτήδειους επαγγελματίες. Την ίδια ώρα αναμένουμε υλοποίηση της εξαγγελίας του ΠτΔ για εκπόνηση ενός νέου επενδυτικού προγράμματος, του οποίου οι επενδύσεις θα γίνονται μέσα σε μακροχρόνια βάση μέσα στην πραγματική οικονομία και θα ωφελεί όλους τους Κύπριους πολίτες.
- Τον μεγάλο αριθμό μεταναστών και το αυξημένο κόστος από τις ανεξέλεγκτες μεταναστευτικές ροές.
- Την εξέλιξη της λειτουργίας του ΓΕΣΥ, των πιθανών καταχρήσεων και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει.
Για τους πιο πάνω λόγους επιβάλλεται η στενή και τακτική παρακολούθηση των προβλέψεων και των στόχων και η έγκαιρη παρέμβαση τόσο των κρατικών υπηρεσιών, όσο και του κοινοβουλίου, εκεί και όπου διαπιστώνεται απόκλιση.
Κυρία πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι Συνάδελφοι,
Πάγια θέση μας είναι ότι τασσόμαστε υπέρ της υλοποίησης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Αντιλαμβανόμαστε ότι θα χρειαστεί και χρόνος και προσπάθεια. Δεν είναι εύκολο να αλλάξεις μια κουλτούρα και μια νοοτροπία πολλών δεκαετιών. Όμως θα στηρίξουμε τα νομοσχέδια που προωθούνται για την τοπική αυτοδιοίκηση, για τη δημόσια υπηρεσία και τη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης.
Η Αρχή κατά της διαφθοράς θα πρέπει να έχει Ανακριτικές αρμοδιότητες με τον τελικό λόγο να ανήκει στον Γενικό Εισαγγελέα, της οποίας ο τρόπος διορισμού της να είναι πλήρως ανεξάρτητος. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις των δικαστηρίων Λευκωσίας, ντροπιάζουν τη πολιτεία και επιβάλλεται η άμεση ανοικοδόμηση νέων κτιρίων με σύγχρονες υπηρεσίες και παράλληλα τη μείωση του χρόνου εκδίκασης των υποθέσεων στα Επαρχιακά Δικαστήρια.
Η μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας είναι απαραίτητη για την καλύτερη διαχείριση και αξιοποίηση του πολύ αξιόλογου ανθρώπινου δυναμικού, για να εμπεδωθεί ένα σύστημα αξιοκρατίας, διαφάνειας και λογοδοσίας, ως επίσης και για καλύτερες, ταχύτερες και ποιοτικότερες υπηρεσίες προς τον ιδιωτικό τομέα, τον επιχειρηματικό κόσμο και για το σύνολο της κοινωνίας. Θα πρέπει να προωθηθούν βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές στην κρατική μηχανή έτσι που να εκσυγχρονιστεί και να λειτουργεί με ταχύτητα, ποιότητα και αποτελεσματικότητα.
Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα οδηγήσουν τη χώρα μας σε μια ισχυρή και βιώσιμη ανάπτυξη βοηθώντας την να αντιμετωπίσει οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις.
Σε σχέση με τους Ημικρατικούς Οργανισμούς, τασσόμαστε κάθετα ενάντια σε οποιαδήποτε ιδιωτικοποίηση τους και είμαστε διαχρονικά υπέρ της διατήρησης, της ενίσχυσης και του εκσυγχρονισμού τους, παραμένοντας στο Δημόσιο Δίκαιο, για να μπορούν να ανταποκρίνονται στις σημερινές συνθήκες του ανταγωνισμού. Ο υγιής ανταγωνισμός λειτουργεί προς όφελος των καταναλωτών αλλά και της αύξησης της παραγωγικότητας των υπαλλήλων.
Τομέας Υγείας
Εκφράζουμε την έντονη ανησυχία μας σχετικά με την ομαλή πορεία του Γενικού Συστήματος Υγείας, όπου οι στρεβλώσεις και τα κακώς κείμενα που παρατηρούμε σε συνδυασμό με την συνεχιζόμενη πανδημία του Covid-19, δοκιμάζουν επικίνδυνα τις αντοχές του Συστήματος.
Στηρίζουμε δυνατά το μονοασφαλιστικό ΓΕΣΥ, αλλά θεωρούμε ότι επιβάλλεται η συνεχής εποπτεία και ο έλεγχος του. Επιβάλλεται η άμεση ένταξη των Τμημάτων Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών των Ιδιωτικών νοσηλευτηρίων στο ΓΕΣΥ και μας ανησυχεί ιδιαιτέρως η αγορά 2 μεγάλων νοσηλευτηρίων από διεθνείς κολοσσούς της Υγείας.
Μέτρα Κοινωνικής Πολιτικής
Θα ήταν πολιτικά αδόκιμο να αναφερόμαστε σε διάφορα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας και την ίδια ώρα να εθελοτυφλούμε μπροστά στην τρανταχτή ανεπάρκεια του τομέα των Κοινωνικών Υπηρεσιών. Αυτό που χρειάζεται σήμερα ο πολίτης, που τόσο σκληρά δοκιμάζεται από τη συνεχιζόμενη πανδημία, την οικονομική ανισότητα, την παρατεταμένη οικονομική/κοινωνική κρίση και λιτότητα, είναι η ανάγκη δημιουργίας ενός σύγχρονου κοινωνικού κράτους. Η μεγαλύτερη καινοτομία και επένδυση, την οποία διεκδικούμε επιτακτικά, είναι ο επανασχεδιασμός της κοινωνικής πολιτικής του κράτους. Θέλουμε ένα πραγματικό κράτος πρόνοιας κοντά στον πολίτη και προστασίας των ασθενέστερων ομάδων του πληθυσμού, με γρήγορες, σύγχρονες και διαφανής διαδικασίες.
Παιδεία και Πολιτισμός
Είναι η δεύτερη σχολική χρονιά που ξεκινά με την πανδημία, με όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης να αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα.
Αυτά αφορούν τον υπερπληθυσμό σε πολλά σχολεία, τον μεγάλο αριθμό μαθητών με μεταναστευτική βιογραφία που δεν γνωρίζουν ελληνικά, τον μεγάλο όγκο της εξεταστικής ύλης, προβλήματα υλικοτεχνικής υποστήριξης και κτηριακής συντήρησης, ελλείψεις σε υποστηρικτικό προσωπικό, ελλείψεις σε κλιματιστικά και θερμάνσεις, προβλήματα παραβατικότητας και σχολικού εκφοβισμού, καθυστέρηση στην παράδοση των έργων σε σχολεία που βρίσκονται υπό κατασκευή, την ανάγκη δημιουργίας νέων Τεχνικών Σχολών, εκτός των αστικών κέντρων όπως π.χ. η δημιουργία της Τεχνικής Γεωργικής Σχολής Τροόδους (Σολιάς), και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί των Κρατικών Ινστιτούτων.
Δείχνουμε ιδιαίτερη ευαισθησία, για την Ειδική Εκπαίδευση με τη μετάβαση από την Ειδική στην Ενιαία εκπαίδευση επιβάλλεται να γίνει χτες, με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες της ΕΕ καθώς και η εφαρμογή της σύμβασης των Ην.Εθνών. Η αναβάθμιση, η κατοχύρωση και η συνεχής εκπαίδευση των σχολικών συνοδών είναι αναπόσπαστος πυλώνας στήριξης.
Παράλληλα, στηρίζουμε την προσπάθεια για δημιουργία Υφυπουργείου Πολιτισμού, πάνω όμως στις σωστές βάσεις διασφάλισης και προοπτικής της πολυεπίπεδης ανάπτυξης του πολιτισμού μέσω της απαιτούμενης διαβούλευσης.
Κλείνοντας το κεφάλαιο της Παιδείας, τονίζω και από αυτό το βήμα την ανάγκη εξεύρεσης και ψήφισης ειδικών ρυθμίσεων, όπου για λόγους Εθνικού Δημοσίου Συμφέροντος πρέπει να δοθούν ειδικά κίνητρα για την παραμονή Εκπαιδευτικών και κατοίκων στις Ορεινές, Ακριτικές και Μειονεκτικές περιοχές.
Αθλητισμός
Ο ρόλος του Αθλητισμού, των ιδεών και των ιδανικών που τον περιβάλλουν αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι μιας υγειούς κοινωνίας. Η Πολιτεία οφείλει να διαφυλάξει αυτά τα ιδανικά, δίνοντας έμπρακτη στήριξη τόσο στα οργανωμένα αθλητικά σύνολα και σωματεία, όσο και στους αθλητές μας ως άτομα.
Ζητούμε άμεσα την αρωγή του κράτους προς τα σωματεία, τα οποία διαχρονικά παράγουν κοινωνικό, πολιτιστικό έργο και προσφέρουν υγιή απασχόληση στους νέους, κρατώντας τους μακριά από τα ναρκωτικά και τη βία. Ειδικό βάρος πρέπει να δοθεί στην ενίσχυση των προσφυγικών σωματείων που κρατούν ζωντανή τη μνήμη των κατεχομένων μας.
Όσον αφορά τους Ολυμπιακούς αθλητές μας, προτείναμε την συνολική τους στήριξη από την Πολιτεία, με μοναδικό κριτήριο την εκπροσώπηση της χώρας μας στο ψηλότερο αθλητικό επίπεδο, που είναι οι Ολυμπιακοί αγώνες.
Δημογραφικό
Είναι με μεγάλη ανησυχία που παρακολουθούμε τους δείκτες γονιμότητας να έχουν κατέβει στο 1,3 και να αποτελούν μια ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του Κυπριακού Ελληνισμού. Με μεγαλύτερη όμως ανησυχία διαπιστώνουμε την αδυναμία μας ως κράτος να δώσουμε πραγματικά κίνητρα στα νεαρά ζευγάρια, για να αποκτήσουν περισσότερα από 1 με 2 παιδιά. Εμείς, θέλουμε να εμβολιάσουμε θετικά, ουσιαστικά και εποικοδομητικά το Νέο Σχέδιο για τη Δημογραφική Πολιτική του κράτους. Έχουμε καταθέσει πρακτικές προτάσεις για (1) την ουσιαστική αναβάθμιση της γονικής άδειας μητρότητας και πατρότητας, (2) τη δημιουργία βρεφοκομικών σταθμών, (3) την αύξηση και αναβάθμιση του ολοήμερου σχολείου, (4) τη στήριξη της πολύτεκνης οικογένειας με ουσιαστική βαθμιαία επιδότηση μετά και τη γέννηση 2ου παιδιού, (5) την ολοκληρωμένη στεγαστική πολιτική για νέες οικογένειες με αναθεώρηση του Στεγαστικού Σχεδίου Πολιτικής και ειδικά του Σχεδίου Κινήτρων Στέγασης για τους νέους στις πόλεις αλλά και στην ύπαιθρο και (6) την επίλυση των προβλημάτων που προκύπτουν λόγω των καθυστερήσεων καταβολής και του ύψους των επιδομάτων στήριξης και (7) την αύξηση του επιδόματος Προίκας για τις νέες γεννήσεις.
Αναφερόμενος στο δημογραφικό θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ και στο αλληλένδετο ζήτημα του μεταναστευτικού. Σημειώνουμε με ικανοποίηση τη μείωση των μεταναστευτικών ροών από εικονικούς γάμους και εικονικούς φοιτητές, όμως το πρόβλημα εξακολουθεί να υπάρχει και να αυξάνεται μέσω θαλάσσης και ιδιαιτέρως της πράσινης γραμμής. Ιδιαίτερο προβληματισμό προκαλεί τόσο η αδυναμία ενεργοποίησης των συμφωνιών επανεισδοχής με αρκετές χώρες, όσο και το σημαντικότατο εμπόδιο στην διαδικασία έφεσης των αιτήσεων πολιτικού ασύλου που απορρίπτει το Υπουργείο Εσωτερικών, που είναι οι χρονοβόρες διαδικασίες του πολιτικού δικαστηρίου. Σήμερα, οι εγγεγραμμένοι μετανάστες αποτελούν το 4,5% του πληθυσμού της χώρας μας, την ίδια στιγμή που το ποσοστό αυτό δεν ξεπερνά το 1% στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε., γεγονός που δεν καθιστά πραγματιστική την όποια προσέγγιση για αφομοίωση αυτού του ποσοστού στην κυπριακή κοινωνία. Επιβάλλεται ριζική αλλαγή της φιλοσοφίας και της πολιτικής αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος.
Άμυνα
Ο αναβαθμισμένος ρόλος της αμυντικής στρατηγικής της Κύπρου στο νέο γεωστρατηγικό και επιχειρησιακό περιβάλλον, με την αναβάθμιση της στην περιοχή λόγω του εντοπισμού υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ μας, ανοίγει ένα νέο σημαντικό κεφάλαιο για τη χώρα. Οι συμμαχίες και οι διακρατικές αμυντικές συμφωνίες με φίλιες χώρες που πρωταγωνιστούν στην διεθνή σκακιέρα όπως το Ισραήλ, τα ΗΑΕ, η Αίγυπτος, η Γαλλία και οι ΗΠΑ πιστοποιούν το γεγονός αυτό. Επικροτούμε την πολιτική προς την περεταίρω αναβάθμιση της θέσης μας ως παράγοντα σταθερότητας και ειρήνης στην περιοχή, ταυτόχρονα όμως καλούμε το κράτος όπως ενισχύσει τη διαπραγματευτική μας ισχύ μέσω της αμυντικής μας θωράκισης με την επίσπευση του εξοπλιστικού προγράμματος, την αναδιάρθρωση και τον εκσυγχρονισμό της Εθνικής Φρουράς, έστω και αν διαχρονική μας θέση είναι η ειρηνική επίλυση του Κυπριακού.
ΛΕΥΚΩΣΙΑ
Κυρία Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Θέση μου ως Βουλευτής Λευκωσίας, είναι ότι η πρωτεύουσα πρέπει να καθορίσει ένα στιβαρό αναπτυξιακό πλάνο με ορίζοντα δεκαετιών, το οποίο να περιλαμβάνει τόσο έργα ουσίας υποδομής για την πόλη αλλά και ολόκληρη την επαρχία Λευκωσίας.
Έχουμε συμβάλει αποφασιστικά για την έναρξη μεγάλων αναπτυξιακών έργων μέσα στο 2022 τα οποία καθυστερούσαν για δεκαετίες, όπως ο δρόμος Λευκωσίας – Σολιάς, ο περιφερειακός Λευκωσίας και ο δρόμος Παλαιχωρίου – Λευκωσίας. Βεβαίως θα παρακολουθούμε στενά την εξέλιξη τους σε όλα τα στάδια και θα επεμβαίνουμε δραστικά όπου χρειάζεται μέχρι και τη συνολική υλοποίηση τους.
Με λύπη διαπιστώνουμε ότι οι σχεδιασμοί για ανέγερση κυβερνητικών κτιρίων στο κέντρο της Λευκωσίας, θα οξύνουν το κυκλοφοριακό χάος που βιώνουμε καθημερινά. Προτείνουμε ρεαλιστικές και άμεσες λύσεις για κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση, όπως τη δημιουργία χώρων στάθμευσης μεγάλης χωρητικότητας, την σημαντική αύξηση των μικρών λεωφορείων και των δρομολογίων τους, τον επανασχεδιασμό του οδικού συστήματος και την δημιουργία ενός αξιόπιστου συστήματος Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες και το χαρακτήρα της πόλης μας.
Καταληκτικά,
Σε σχέση με τα κεφαλαιώδη ζητήματα που προανέφερα και για όλα τα σημαντικά ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία μας, θα συνεχίσουμε να καταθέτουμε και να στηρίζουμε πολιτικές ουσίας, που θα συνθέτουν απόψεις, θα δημιουργούν προοπτική και θα εξυπηρετούν τα καλώς νοούμενα συμφέροντα του πολίτη.
Κυρία Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι συνάδελφοι,
Τελειώνοντας την ομιλία μου, θέλω να ευχαριστήσω πρώτα τους δικούς μας Συνεργάτες, τις Υπηρεσίες της Βουλής για τη στήριξη που μας παρέχουν στο δύσκολο έργο μας και ειδικότερα τη Γραμματεία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού, για το εξαίρετο έργο που έχουν επιτελέσει για την διαδικασία συζήτησης και ψήφισης του Κρατικού Προϋπολογισμού.
Σας ευχαριστώ και εύχομαι Καλά Χριστούγεννα και Ευτυχισμένο το νέο έτος, σε εσάς και σε όλο τον Κυπριακό λαό.
